Në një vend të largët e të çuditshëm, ku jeta matej me shekuj e mileniume, ishte vënë si rregull që mbretërit të sundonin nga njëqind vjet. As më shumë dhe as më pak. Dhe kjo traditë nuk u thye as gjatë ndërrimit të sundimtarit të fundit, kur po përmbyllej një milenium dhe po fillonte tjetri. Pas rrumbullak njëqind vjet sundimi, Shkëlqesia e tij, Llukeshi XX (kështu, me numra, sipas radhës, emërtoheshin të gjithë mbretërit e atij vendi), i plakur dhe i kërrusur nga barra e rëndë e moteve, më në fund, u detyrua t’ia lëshonte fronin trashëgimtarit të dinastisë mbretërore, Llukeshit XXI.
O sa u mallëngjye ky plakush në çastin kur zbriti nga froni, se prej aty menjëherë e dërguan në muzeun e historisë, atje ku e kishin vendin të gjithë sundimtarët qindvjeçarë të asaj dinastie. Lotët i shkonin çurg, sikur një çilimiu. Megjithëqë e dinte se s’kishte kthim prapa, assesi s’po mund të pajtohej t’i humbiste privilegjet dhe të mirat që i ofronte froni mbretëror dhe, aq më pak, ta humbiste fuqinë për të sunduar ashtu siç ia kishte dashur qejfi.
Njerëzve të atij vendi u vinte keq për lotët që po derdhte sundimtari i deridjeshëm, megjithëse asnjëherë nuk kishin pasur ndonjë simpati për të. Madje, mund të thuhet se më shumë e kishin urryer për mynxyrat që ua kishte sjellë. Megjithatë, në atë ceremonialin madhë-shtor të ndërrimit të sundimtarëve, të gjithë i pati kapluar një gëzimi i papërmbajtur. Gjithandej këndohej e vallëzohej, ngriheshin dolli, shkre-peshin fishekzjarrë të panumërt. Secili e shprehte gëzimin në mënyrë të vet. Edhe fëmijët ndërrimin e sundimtarëve e përjetuan si diçka të jashtë-zakonshme, si një festë të madhe, si një ngjarje që s’mund të harrohet kurrë.
Sapo e mori pushtetin, sundimtarit të ri filluan t’i arrinin telegrame urimi nga të gjitha anët e mbretërisë së tij. E përgëzonin për fronin e marrë, duke i uruar shëndet, punë të mbarë dhe shumëçka tjetër. Në një telegram urimi të një fëmije sundimtari i lexoi edhe këto fjalë: “Shkëlqesi! Bëhu i mirë dhe sundo drejt. Mos i harro dhe fëmijët. Ne kemi shumë dëshira, por ajo që është më kryesorja duam që të mos ketë dhunë dhe paqja të mbretërojë në gjithë vendin”. Këtë urim sundimtari e veçoi si të sinqertë, andaj urdhëroi që ta ruanin në arkivin e tij personal.
Sundimtarit të ri i arrinin edhe dhurata të llojllojshme: të çmuara e më të çmuara, të çuditshme e më të çuditshme, madje edhe sosh që të bënin për të qeshur. Të gjitha këto dhurata ia shtonin kërshërinë për t’i shikuar. Për ndonjërën nga to, e cila i dukej interesante, kërkonte të mësonte dhe vlerën praktike të saj. Një ditë i arriti një dhuratë e çuditshme. Ishte një si kukull palaço, e cila fliste qartë këto fjalë: “O Babambret, sundo drejt. Po u bëre punëve lak do të biesh në batak. Pastaj bashkë me bretkosat ditë e natë do të bësh kuak, kuak…”
Kur sundimtari i ri i dëgjoi këto fjalë, qeshi gjatë me loçkën e zemrës. Por, pastaj, kur kukulla palaço vazhdimisht i përsëriste të njëjtat fjalë, atëherë nisi të mendonte për porosinë e tyre. “Njerëzve çka nuk u bie ndër mend”, – i tha një këshilltari të tij. Megjithatë, urdhëroi që ta ruanin në koleksionin e dhuratave të dinastisë mbretërore.
Dhurata më e çmuar sundimtarit të ri i erdhi nga një inxhinier, i cili merrej me shpikje teknike. Ishte ky një aparat i çuditshëm, i quajtur “Kutia magjike”. Vetëm me një shtypje suste, në ekranin e tij mund të shihje dhe të mësoje gjëra interesante nga jeta dhe historia njerëzore, madje që nga humbëtirat e kohëve më të lashta. O sa u gëzua për këtë dhuratë të çmuar. “Do të më shërbejë shumë që të projektoj vizionin tim për të udhëhequr mbretërinë në njëqind vjetët e ardhshëm”, - i tha vetes me një admirim të papërmbajtur, ndërsa urdhëroi që projektuesit t’ia bënin një vend nderi në pallat si njeri shumë i nderuar.
Sundimtari i ri pa humbur kohë filloi të merrej me këtë kutinë magjike. Interesohej të mësonte për gjeografinë e mbretërisë aneskaj tërthoreve të saj, për njerëzit dhe jetën e tyre, kulturën, traditën e zakonet dhe për gjithçka tjetër. Në veçanti, interesohej të merrte njohuri për historinë e vendeve që nga lashtësia. Me net të tëra hulumtonte, hulumtonte... Ky bën pyetje, aparati përgjigju. Dikur koka iu ngarkua me njohuri të shumta nga të cilat nuk po mund të gjente qetësi. Sidomos e shqetësonte e kaluara e njerëzimit. Sa luftëra të pakuptimta ishin bërë dhe sa jetë të pafajshme ishin shuar. Miliona e miliona njerëz ishin bërë viktima vetëm për të kënaqur lakminë e sundimtarëve të pangopshëm për pushtet të pakufishëm, pasuri përrallore dhe famë zulmëmadhe.
Një ditë, gjersa në ekranin e “Kutisë magjike” po shikonte pamje tmerruese dhune e terrori, që s’i kap as mendja e njeriut, të një ushtrie sundimtari tiran, ndaj një populli të vogël, por liridashës, dhe, kur në këto pamje të trishtuara pa dhe vrasje e tortura fëmijësh, sundimtarit të ri iu kujtuan fjalët e atij vogëlushit: “Shkëlqesi! Bëhu i mirë e sundo drejt. Mos i harro dhe fëmijët. Ne kemi shumë dëshira, por ajo që është më kryesorja duam që të mos ketë dhunë dhe paqja të mbretërojë në gjithë vendin”. Nga ai çast vendosi: “Gjatë sundimit tim - tha - do të bëj çmos që kurrë më të mos ketë luftëra. Dua që njerëzit të jetojnë në liri, paqe dhe drejtësi. Posaçërisht do të kujdesem për fëmijët, që të çojnë jetë të lumtur dhe pa brenga. Pa fëmijë s’ka ardhmëni” - tha në fund dhe u betua se do t’u përmbahet këtyre idealeve.
Se a do t’i përmbahet betimit ky sundimtari i ri, do të tregojë koha. Mbretërit gjithmonë i ka hutuar lakmia dhe i ka dehur fama. Megjithatë, duhet shpresuar se një herë e përgjithmonë janë mbushur mend. Dëshmitare për të gjitha të bërat e të pabërat e tyre përsëri do të jetë “Kutia magjike”. Kujdes për ata që sundojnë botën! Veprat e mira shpërblehen. Tirania kurdoherë të hedh në batak bretkosash.
